Występowanie i środowisko
Chomik europejski występuje naturalnie na terenach Europy Środkowej i Wschodniej oraz w Azji Zachodniej. Dawniej był pospolitym mieszkańcem pól uprawnych, łąk i stepów – od Francji przez Niemcy i Polskę, aż po Rosję i Kazachstan. W Polsce spotykany był m.in. w rejonie Lubelszczyzny, Podkarpacia i Dolnego Śląska.
Niestety, dziś jego populacje drastycznie maleją – głównie przez:
Obecnie chomik europejski jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, wpisany na czerwoną listę IUCN jako gatunek krytycznie zagrożony.
Jak wygląda chomik europejski?
To prawdziwy gigant wśród chomików – długość ciała dorosłego osobnika to nawet 25–34 cm, a waga może dochodzić do 500 gramów, czyli tyle, co cały miot chomików syryjskich!
Charakterystyczne cechy:
Z wyglądu przypomina skrzyżowanie chomika syryjskiego z małą świnką morską – ale z dzikim błyskiem w oku.
Styl życia – samotnik podziemny
Chomik europejski to nocny samotnik, który dzień spędza w głębokiej norze o skomplikowanej strukturze:
Nora może mieć nawet 2 metry głębokości! Zwierzak regularnie ją czyści, naprawia i broni przed intruzami.
Zbieracz i magazynier
W ciągu sezonu chomik potrafi zgromadzić w norze kilka kilogramów zapasów – głównie zbóż, nasion i roślin okopowych. Robi to dzięki... olbrzymim workom policzkowym, które potrafi wypchać po same barki.
Magazynowanie to jego strategia przetrwania na zimę – bo choć zapada w hibernację, to często się z niej wybudza i sięga po zgromadzone jedzenie.
Hibernacja i rytm roczny
Chomik europejski zapada w sen zimowy od jesieni aż do wiosny – ale nie jest to ciągły sen. Co kilka dni się budzi, porusza się, je trochę i znów zasypia.
Hibernacja odbywa się w komorze gniazdowej, którą wcześniej starannie wyściela i odizolowuje od wilgoci i zimna.
Zmiany klimatyczne, zwłaszcza łagodne zimy i ciepłe okresy w środku zimy, zakłócają ten naturalny rytm i mogą prowadzić do wyniszczenia organizmu – to jeden z powodów spadku populacji.
Co je chomik europejski?
Dieta chomika europejskiego w naturze jest bardzo zróżnicowana:
To właśnie zróżnicowana dieta sprawia, że tak dobrze przystosował się do warunków polnych – ale też dlatego często był (i bywa) uznawany za szkodnika upraw.
Czy chomik europejski jest agresywny?
W porównaniu do swoich domowych kuzynów – tak. Chomik europejski to zwierzę dzikie i terytorialne, które nie zawaha się przed:
W przeszłości znane były historie o chomikach atakujących... łopaty rolników czy szczekające psy. I choć brzmi to zabawnie, to pokazuje, jak bardzo są niezależne i waleczne.
Stosunek człowieka do chomika
Przez dziesięciolecia chomik europejski był uznawany za szkodnika. Niszczył plony, podgryzał warzywa i zboża, a nawet... zjadał posiane nasiona zanim wykiełkowały.
W efekcie przez wiele lat był:
Dziś jego sytuacja się odwróciła – stał się symbolem ochrony ginącej przyrody Europy.
Czy da się go uratować?
Tak, ale to walka z czasem. W wielu krajach (np. w Niemczech, Austrii, Francji, Holandii) prowadzone są programy:
W Polsce również prowadzi się działania ochronne – m.in. monitoring i próby hodowli ex-situ, ale skala wciąż jest niewystarczająca.
Ciekawostki o chomiku europejskim
Podsumowanie – chomik, który nie mieści się w klatce
Chomik europejski to nie domowy pupil, ale dziki, silny i inteligentny gryzoń, który przez wieki żył tuż obok człowieka – najpierw jako „intruz”, dziś jako ofiara naszej ingerencji w naturę.
Zasługuje na szacunek, uwagę i ochronę. Nie tylko dlatego, że jest piękny i fascynujący – ale też dlatego, że to jedyny chomik, który mieszkał w naszych polach na długo przed nami.
