Koszatniczki (Octodon degus) to roślinożerne gryzonie pochodzące z Chile, które coraz częściej trafiają do domów jako zwierzęta towarzyszące. Niestety, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z ich szczególnych potrzeb metabolicznych. Jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych występujących u koszatniczek trzymanych w niewoli jest hiperglikemia – czyli podwyższony poziom glukozy we krwi – która może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym cukrzycy typu II.
Wrażliwość metaboliczna koszatniczek
Koszatniczki są gatunkiem wyjątkowo podatnym na zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Badania wykazały, że osobniki te mają fizjologicznie niski próg tolerancji glukozy i ograniczoną zdolność do regulowania jej poziomu we krwi. W środowisku naturalnym ich dieta opiera się głównie na błonnikach strukturalnych, suchych ziołach i roślinach o bardzo niskiej zawartości cukrów prostych. Nie są przystosowane do spożywania owoców, zbóż czy warzyw o wysokim indeksie glikemicznym.
Przyczyny hiperglikemii
Najczęstsze przyczyny hiperglikemii u koszatniczek to:
- Nieprawidłowa dieta: podawanie owoców, płatków zbożowych, marchwi, kukurydzy, grochu, słodkich przysmaków lub karm przeznaczonych dla innych gryzoni.
- Brak ruchu: ograniczenie aktywności fizycznej sprzyja insulinooporności.
- Predyspozycje genetyczne: niektóre linie hodowlane są bardziej narażone na rozwój cukrzycy.
- Stres: chroniczny stres może wpływać na hormony odpowiedzialne za regulację glukozy.
- Wiek: u starszych koszatniczek częściej obserwuje się problemy z metabolizmem cukrów.
Objawy hiperglikemii i cukrzycy
Hiperglikemia często rozwija się powoli i może przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów. W miarę postępu choroby mogą pojawić się:
- wzmożone pragnienie (polidypsja),
- częstsze oddawanie moczu (poliuria),
- spadek masy ciała mimo apetytu,
- zmęczenie, ospałość,
- pogorszenie kondycji sierści,
- zmętnienie soczewek (zaćma),
- podatność na infekcje.
W skrajnych przypadkach hiperglikemia może prowadzić do kwasicy ketonowej – stanu zagrażającego życiu.
Diagnostyka
Diagnoza hiperglikemii opiera się na badaniach laboratoryjnych:
- pomiar poziomu glukozy we krwi – wartości przekraczające 200 mg/dL (11 mmol/L) mogą wskazywać na cukrzycę,
- badanie moczu – obecność glukozy (glukozuria) i ciał ketonowych,
- testy tolerancji glukozy – pomocne w ocenie wrażliwości insulinowej.
W warunkach domowych objawy mogą być trudne do jednoznacznego zidentyfikowania, dlatego przy jakichkolwiek niepokojących zmianach warto skonsultować się z lekarzem weterynarii mającym doświadczenie w leczeniu gryzoni.
Leczenie i postępowanie
W przypadku potwierdzonej hiperglikemii lub cukrzycy wdraża się kompleksowe postępowanie:
- zmiana diety – wykluczenie wszystkich źródeł cukrów prostych; podawanie wyłącznie suszonych ziół, siana i karm bezzbożowych z wysoką zawartością włókna,
- kontrola masy ciała – otyłość pogłębia insulinooporność,
- regularna aktywność – większe wybiegi i elementy umożliwiające wspinaczkę,
- farmakoterapia – w ciężkich przypadkach możliwe jest stosowanie leków obniżających poziom cukru we krwi (np. metforminy), jednak tylko pod nadzorem lekarza.
Profilaktyka – jak zapobiegać hiperglikemii?
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania hiperglikemii u koszatniczek jest odpowiednia dieta i warunki utrzymania:
- Brak owoców i słodkich warzyw – nawet w małych ilościach mogą szkodzić.
- Brak karm dla innych gryzoni – wiele gotowych mieszanek zawiera melasę, zboża i suszone owoce.
- Naturalna dieta – siano jako podstawa, dobre jakościowo zioła, gałązki do gryzienia, niewielka ilość warzyw liściastych.
- Aktywność fizyczna – minimum 2 godziny ruchu dziennie poza klatką lub w dużej wolierze.
Regularne kontrole weterynaryjne – szczególnie u osobników starszych lub z nadwagą.
Podsumowanie
Koszatniczki są wyjątkowo wrażliwe na błędy żywieniowe, a hiperglikemia jest jednym z najczęstszych i najpoważniejszych skutków nieprawidłowej diety. Edukacja opiekunów i odpowiedzialne podejście do żywienia tych zwierząt są kluczem do zapobiegania problemom metabolicznym. Dzięki właściwej profilaktyce koszatniczki mogą cieszyć się długim, zdrowym życiem.
